Kavgam’ın sonunda, yazarlığı bırakacağınızı söylemiştiniz. O günden bugüne üç deneme kitabı çıkardınız, şimdi dört kitabınız daha var. O zaman sadece roman yazmayı bırakacağınızı mı kastetmiştiniz?

Bilmiyorum gerçekten. Ben başından beri kitabın sonunu o şekilde düşünmüştüm. Otobiyografik bir eseri sonlandırmanın en iyi yolu buydu, öyle değil mi? Yazar ölüyor işte, bu kadar basit. Bence hayatla edebiyat arasındaki ilişkiyle alakalı bu. Küçükken dünyadan kaçmak için edebiyata başvururdum. Sonra yazar oldum, bu da dünyadan yüz çevirmek demekti bana göre. Bir sürü şeyi bıraktım, yazı işleri yüzünden aksilik edip durdum, hırslar falan… İstedim ki kitap edebiyattan uzaklaşsın — son sayfada, ben edebiyata sırt çevirmişken, hayatın içine doğru o son adımı atıyorken kitap da bitsin. Yazar olarak bütün malzememi kullanmayı, elimde ne var ne yoksa ortaya dökmeyi de amaçladım, böylelikle geriye hiçbir şey kalmayacaktı. Ondan sonra bir şey yazmak istersem, yazacağım şey tamamen yeni olmak zorundaydı, Kavgam’ı yazan “ben”den başka biri tarafından anlatılmış olacaktı. Mesele bundan ibaret. Ama roman yazmayı gerçekten istiyorum, becerebilirsem ileride kesinlikle deneyeceğim.

Başka romanlar yazacaksınız yani.

Evet, o alanda daha çok yol katedebilirim. Ama emin değilim.

Kavgam yayımlandığı zaman, kurmaca size sıkıcı geliyormuş gibi konuşmuştunuz.

Romanın klasik biçimini, hikâye anlatmanın geleneksel yollarını kastetmiştim ben. Bu yollar tekrar tekrar kullanılınca sahiciliğini yitiriyor. Yenilerini bulmak lazım. Romancının görevi de bu bence. Hani bir şey eğip bükemeyeceğiniz bir hale gelir, maskeye döner ya. İşte roman maskeye dönüşünce çok eğlenceli olabilir, hatta bazı şeylere ışık tutabilir; ama böyle bir roman hayatın yanından geçmez. Canlılığı yoktur.

Kavgam daha çok, bir oğlun ağzından yazılmıştı. Bu yeni kitaplarınızda ise kendisini her şeyden önce baba olarak nitelendiren birisiyle karşılaşıyoruz.

Kavgam bir nevi orta yaş bunalımı romanı değil mi?

Ben de öyle düşünmüştüm!

Seçeneklerimi değerlendiriyordum o sıra: kayık mı alsam, Kavgam’ı mı yazsam? Kavgam’ı yazdım ben. Bu işe giriştiğimde çoktandır babaydım zaten, ama oğul olmak kimliğimin en önemli parçasıydı. Pek kıymetli bir yanı da yok bunun, değil mi? Kırk yaşında oğul olmanın? Şimdi bana da öyle gelmiyor; yazdığım için mi bu, yoksa nihayet büyüdüğüm için mi, bilmiyorum.

Ehliyetimi kaybedeli bir yıldan fazla oluyor. Hep bir şey kaybederim zaten. Kredi kartı, pasaport, araba anahtarı, para, kitap, çanta, dizüstü bilgisayar. Ama bunu dert etmem; kaybettiklerim eninde sonunda bir yerden çıkar çoğunlukla. New York’a son gidişimde sırt çantamı takside unutmuştum. Çocuklarımın üçü benimleydi, o yüzden taksiden indiğimiz sıra aklım pek yerinde değildi. Bütün pasaportlar o çantadaydı, son yirmi yıldır yazdığım her şeyi kaydettiğim bilgisayarım da. Taksi şoförleriyle hiç konuşmam ben; ama bu seferki öyle cana yakındı ki, bir iki soru sormadan edemedim. Hatta kırmızı ışıkta durduğumuzda şoför kendi çocuklarının fotoğrafını çıkarıp gösterdi bana. O gün öğleden sonra otele dönünce resepsiyondaki görevliye ne yapabiliriz diye sordum. Adam başını iki yana sallayıp çantayı bir daha göremeyeceğimi, unutmamı söyledi. Burası New York, dedi. İyi de şoför Nepalliydi, diye itiraz ettim, hem iki çocuğu varmış. Kusura bakmayın, dedi görevli, bu dediklerinizin işe yarayacağını sanmıyorum. Ama kayıp ihbarında bulunabilirsiniz tabii. Derken, kapıcı yanımıza geldi, konuştuklarımızı duymuş; Nepalli birkaç kişi tanıdığını, istersem onları arayabileceğini söyledi. Aradı sonra, çok geçmeden gelenlerle buluştum otelin dışında. Ben şoförü tarif edince, tanıdılar; ertesi sabah sırt çantam resepsiyonda duruyordu.

Böyle şeyler insanın başına sık sık geliyor, yaşadıklarıma bakılacak olursa hep de halloluyor mesele. Norveç’te bir söz vardır: para kaybeden, para bulur, derler; doğrudur bu, çünkü bir şey kaybediyorsanız tetikte değilsiniz demektir, her şeyi denetlemeye çalışmıyorsunuz, gece gündüz onca takıntıyla yaşamıyorsunuz — yok yere titizlik göstermez, bunun yerine kendinizi dünyaya açarsanız, işte o zaman her şey bulabilir sizi.

Bunun doğru olduğunu biliyorum; ama aynı zamanda biliyorum ki bunu söyleme sebebim kabahatlerimle acizliklerimin hepsini güce dönüştürmem. En yakın arkadaşlarım dışındaki insanlarla telefonda konuşmaya korkuyorsam bu iyi bir şey. Fatura ödemeyi habire erteliyorsam iyi ediyorum. Aldığım çekleri bozdurmuyorsam iyi ediyorum. Demek ki ben yazarım, dünyevi işlerle o kadar da uğraşmıyorum, yani gün gelir, bir şaheser yazabilirim.

Aygül Çizmecioğlu: Mr. Knausgaard, reklamınızın bu kadar yapılması hakkında ne düşünüyorsunuz?

Karl Ove Knausgaard: Böyle bir şeyin parçası olacağımı hiç düşünmemiştim. Bunun kitaplarımla, yazdıklarımla hiç ilgisi yok. Çok tuhaf.

Yazılıp çizilenler hoşunuza gidiyor mu? Yoksa biraz gözünüzü mü korkutuyor bütün bunlar?

Memnun oluyorum görünce, ama rahatsız da olmuyor değilim. Başa çıkması güç bir şey bu benim için, çünkü kendime güvenim yok denebilir. Kendi imgemle başkalarının Knausgaard imgesi taban tabana zıt.

Biraz daha açıklar mısınız bunu?

Ben çocukken sürekli aşağılanır, her şeyden utanırdım. İçime öyle bir işlemiş ki bu. Ne yaparsam yapayım, kaç kitap satarsam satayım, bu histen kurtulamıyorum. Pis herifin tekiymişim gibi geliyor bana. Ama kitaplarımın gücü de çoğunlukla, bahsettiğim imgeler arasındaki bu farktan geliyor bence.

Kitaplarınızda içinizi döküyorsunuz, korkularınızı, yüreğinizdeki yaraları. Yabancıların karşısına bu şekilde çıkmaktan çekinmediniz mi?

Başta zordu. Ama hani bir eşik vardır ya. Birçok kere geçerseniz onu, işiniz gitgide kolaylaşır.

Yalnız, alkolik babanızdan, eşinizin bunalımından da bahsediyorsunuz. Aileniz bunu nasıl karşıladı?

Karım kullanılan dil yüzünden çok tasalanmıştı. Annem de kendisinin çok silikleştiğini düşündüğü için kızmıştı bana. Babamın tarafıyla ipleri kopardık zaten.

Peki, böyle esaslı, gerçeğe dayalı bir kitap yazmak delice mi cesurca mı?

Cesurca değil, çünkü sonunda başıma ne geleceğini bilmiyordum. Toydum sadece, o kadar.

Birçok kişiye göre asıl edebiyat hayatımızı kurmacaya çevirendir. Ama siz tam tersini yapıyorsunuz. Sayfalar boyunca gündelik yaşantıyı anlatıyorsunuz, mesela yemek pişirmeyi, çocuk bezi değiştirmeyi, evi toplamayı. Neden?

Tam tersini yapmayı ben seçmedim ki. Kurmaca eser yazmak istedim, mesela Moby Dick gibi şahane bir roman, ama yazamadım. Kitaplarımda romanlara ait olmayan, ama hayatımızda yeri olan bir sürü şey var.

Çok küçük ayrıntılarla da dolu kitaplarınız, duvar kâğıdının renginden tutun da, bonenin tasvirine kadar. Bütün bunları nasıl hatırlayabildiniz?

Görsel yanı kuvvetli bir yazarım, çok önem veriyorum buna. Görsel hafızam çok iyidir. İçinde bulunduğum odaları hatırlıyordum. Ama o odalarda geçen konuşmalar aklımdan yoktu. Amacım zaten okura bir yer sunmaktı.

Serinizin asıl adı “Min Kamp” (Kavgam). Niye böyle kışkırtıcı bir başlık seçtiniz?

Kitaplar bununla ilgili de ondan. Bu benim sıradan, her günkü kavgam. Çocuk büyütmenin, bir ilişkiyi yürütmenin kavgası. Tabii Adolf Hitler’in “Mein Kampf”ını da çağrıştırıyor ama, onunki bambaşka.

Nasıl başka?

Hitler’in “Mein Kampf” kitabında mağlubiyet görmezsiniz hiç; ahmaklıklar, tökezlemeler, hatalar yoktur. Bu ironik farkı da sevmiştim.

“Min Kamp” serisi bitti. Kendinizle kavganız sürecek mi?

Tabii ki! Benim hayatım bu! Geçirdiğim sarsıntıları, içimdeki çatışmaları çok iyi biliyorum, çünkü onları yazıyorum.

Yazmak sizi hayata bağlayan bir yöntem, bir nevi çapa mı?

Yazar olmasaydım da yaşayabilirdim herhalde; ama anlamlı bir varoluş olmazdı bu, sanmıyorum.

Sen masum birisin, diyor yazarın arkadaşı. Midas gibisin: elinin değdiği her şey altına dönüşüyor, ama bundan hiç hazzetmiyorsun.

A Man in Love, nasıl da güzel bir başlıktır! Çünkü bu kitap, “kadın” duygularının yalnızca bir erkek tarafından kaleme alınabilecek halini sunuyor. Knausgaard'ın maçolukla yakından uzaktan ilgisi yok, ama onu mahveden şey, iyi bir insan veya kusursuz bir erkek olarak beklentilere hitap edemiyor olmasından kaynaklı bir his.

Nihayetinde bütün bunlar, Karl Ove hakkında: umutsuz bir partizan, devasa bir ego ile ara durmaksızın kendini küçültme arasındaki büyüleyici bir denge… Ve yapabileceğiniz tek şey, başlayıp sonuna kadar götürmek.

ma anlamlı bir varoluş olmazdı bu, sanmıyorum.

Altı ciltlik bir edebiyat şaheseri Kavgam'ın ikinci kitabı, baş edilmesi güç bir uyuşmazlık ve edebiyat ödülleri çığı halinde İskandinavya'da emsali görülmemiş çoksatan akınını ateşleyen aynı acemi enerji ve içtenlikle devam ediyor.

Knausgaard, baştan sonra incelenmiş bir hayatın yaralarını ve tezahürlerini ortaya çıkararak yaşanmış deneyimleri en basit bileşenlerine ayırıyor. Bergen'de tanıdığı her şeyi ardında bırakan Karl Ove, bir sonraki adımda gideceği yolun kendini ortaya çıkarmasını beklediği Stockholm'de bulur kendini. Norveç'ten sürgün edilmiş bir boks fanatiği ve entelektüel olan Geir'le çok yakın arkadaşlık kurar. Yıllar önce bir yazarlık atölyesinde gözlerini alamadığı coşkulu bir şair olan Linda'yla tekrar iletişime geçer ve dünyası değişir. İkinci Kitap, aşık olan bir adamın iç dünyasını, taze bir baba olarak yüz yüze kaldığı endişe verici sevinçlerle birlikte olanaksız çıkmazları ifşa ediyor. Bizlerse, hayatının gözler önüne serilişine seyirci kalıyoruz. Bu sayfalardan aşk, öfke ve güzellik taşıyor. Knausgaard, insanın içini kıpırdatan bir dürüstlük ve içgörüyle kaleme alıyor bir yaşamı meydana getiren anların toplamını. Bu yaşam ki, önüne geçilemeyen yazma ihtiyacı içinde, sanat ve doğal dünyanın kendisi için fiziksel ihtiyaçlar olduğu, ölümün bir adım ötesinde olduğunu bilen, yalnızlığa ve aşka varlığının derinlerinde hasret olan birisine ait bir yaşam.

Knausgaard eserinin “roman” olduğunu söylüyor. Her şeyi mi anlatan bir roman? Romanın büyük kısmı çoğunluk tarafından böyle adlandırılabilir, ancak benim açımdan bu geçerli değil. Sonuçta onun kirli yüreğini terleyen avuçlarıma sırf bir roman okumak için alıp hissetmedim. Her şeyi mi anlatan bir roman? Onu başkalarıyla bir tutmak gerekmiyor, ne de olsa yaşamını açığa vurarak çoktan onlardan çok daha fazlası konumunda.

Sahip olduğumuz konfor, başkalarının huzursuzluğuna neden olmayacaksa nasıl olur da konfor içinde oluruz? Mutluluğumuz nasıl mutluluk olabilir, başkalarının mutsuzluğu olmasa? Başkaları varolmasa ünümüz nasıl ün olabilir? Bilgimiz nasıl da bilgi olur, başkalarının cehaleti olmasa?

Yazıları yazı karşıtı. Paragrafları paragraf karşıtı. Hiç amaçsız yazıyor yazılarını, yine de yazmaya devam ediyor.

Knausgaard'ı okuyorum. Knausgaard oluyorum. Onu okumadan çok önce zaten içimdeydi o.

Knausgaard'ın hayranlarıyla konuşun, aynı şeyi duyacaksınız: kendi hayatını yazarak aslında Knausgaard onları yazmıştı, Kavgam'ı okumak bir başkasının günlüğünü açıp kendi sırlarını bulmaktı.

Knausgaard şu anda ailesiyle 2011'de taşındıkları İsveç'in güneyinde küçük bir kasabada sıradan bir hayat sürüyor. Rüzgar burada, civardaki tarlalarda sert esiyor. Kaz sürüleri sabah sessizliğini bozuyor. “Buralarda kimse edebiyatla ilgilenmiyor,” dedi bana Şubat ayında onu ziyarete gittiğimde. Bu işine geliyor. Karısını ve çocuklarını süregiden ilgi fırtınasından korumaya çalışıyor.

A Man in Love, önceden yazılanlarla aynı sıradan biçime sahip: yazarın hayatında görünürde banal olayların detaylı betimlemeleri – bebeğin bezini değiştirmek ve çocuk partilerinden yemek yapmaya ve alışverişe kadar. Her şey, düz bir anlatı düzeyinde sunuluyor, yalnızca kitapta sözcüklerin bağlı kaldığı herhangi elle tutulur bir matriks taşımamasıyla daha da vurgulanıyor. Babasının ölümünün sebep olduğu duygu durumuna dair hiçbir olay yok, yalnızca gündelik hayat detayları: aşk, aile, boş zamanlar ve iş. Kitabın her yerinde paradokslara rastlanabilir; kolaylıkla yaratılabilmeleri gibi bu paradoksların sürekli olarak temelleri sarsılır, kitaba nüfuz eder ve yitip gider, Knausgaard'ın kendi güldelik yaşantısında sürdüğü kavgayı ve bunların istikrarsız tekerrürleri eşliğinde yazı yazmak için verdiği çabayı yansıtır. Anlam sürekli olarak erişilmez kılınır.

Halbuki, sonuçta bütün bu etmenler ve dolambaçlı hüsranlar yalnızca onun yaklaşımının verdiği gücü pekiştirmeye yarar.

Dostoyevski'nin adı Kavgam'ın ikinci kitabında 16 kez geçmekte. Kavgam'daki Karl Ove gibi Yer Altından Notlar'ın ana karakteri de bir çeşit yaşam öyküsü kaleme alır. Yeraltı Adamı bir yandan kendini toplumdan soyutlanmış hissederken, diğer yandan onun bir ürünüdür de ve belki de, en sonunda, hayalinde kurduğu gibi korkutucu derecede eşine benzerine rastlanmayacak biri değildir. Knausgaard, kendi durumunu her zamanki gibi bir algı sorunu olarak görür, ancak bu durumu nasıl değiştireceğini bilemez.

A Death in the Family, edebiyat konusunda düşüncelerimi kökten değiştirmişti. Dürüstlüğü, şeffaflığı, Knausgaard'ın otobiyografik romanında beni soluksuz bıraktı. İkinci cildin çıkmasını sabırsızlıkla bekliyordum. Beni hayal kırıklığına uğratmadı.

Bu ciltte Karl Ove, hayatının en önemli duygusal ilişkisi olarak gördüğü Linda'yla, yani üç çocuğunun annesiyle olan şeyi acımasızca çürütüyor. Onunla nasıl tanıştığını, ona nasıl aşık olduğunu, aşklarını nasıl normalleştirdiğini/evcilleştirdiğini, çocuk büyütmenin getirdiği zorluklarla sorumlulukları, vs. vs. anlatıyor o imzasını taşıyan dürüstlüğüyle. Knausgaard, kendi hayatını ve arkadaşlarıyla ailesinin hayatlarını inanılması güç bir açıklıkla ortaya koyuyor. Aşktan ve ölümden, başarıdan, dostluktan, anne baba olmaktan ve edebi başarıdan, isteklerden ve ihtiyaçlardan, sanattan ve bir yaşam biçimi olarak sanattan ve bir sanat olan yaşamdan söz ediyor.

Bu kitap oldukça uzun, çoğunlukla yoğun bir kitap, dahası genellikle sıradan şeylere odaklanıyor – Knausgaard çay yapmaktan, sigara sarmaktan, dışarı çıkıp kahve almaktan, kitapçıda kitaplara göz atmaktan, bebeğin bezini değiştirmekten, manava markete gitmekten kaçınacak türden bir yazar değil. Bütün burada sıralananlar onun birden çok kez başına geliyor – neden göz ardı edilsinler ki?

Mutsuzluğu, tatminsizliği, yer değiştirmeyi ve yalnızlığı tartışıyor… Güzel tabiatı anlatıyor, derin duygusal bağları parçalara ayırıyor, nevrotik, kaba veya bencil görünmekten korkmuyor. Yazılarında açıklıkla kendini sunuyor. Bu kitabı, varlık ve yaşamı olduğu gibi ileten bir günümüz edebiyatının iyi bir örneği olarak kesinlikle tavsiye ediyorum. Ki edebiyattan beklenen tam anlamıyla da budur.

Knausgaard'ın kalemi davetkar, keşifçi ve eğlenceli. Roman boyunca birçok yerde hem kahkahalara hem göz yaşlarına boğuldum, olması gerektiği gibi. İyi sanat duyguları her zaman harekete geçirir. Ve bunu yapıyor, onun yazısında bu var. Bu cildi okumayı isteyenlere söyleyeceğim, Knausgaard'ın anlaşılması daha güç olan önceki eseri A Time To Every Purpose Under Heaven'la başa çıkabilecekleridir.

Bu eşsiz bir kitap, ikinci cilt olarak. Neredeyse Norveççe öğrenip çevirmen Don Bartlett'i işinden edebilirim.

Herkes Knausgaard'ı okumalı.

1915'de Edebiyat alanında Nobel kazanan Fransız yazar Romain Rolland 1908'de, Jean-Christophe adlı on ciltten oluşan kurmaca eserini tanımlamak için roman-fleuve – düzanlamıyla 'nehir-roman' – terimini ortaya attı. Ortaya koymak istediği metaforun anlaşılması oldukça kolay. Uzun ve aralıksız bir roman serisi olan roman-fleuve bütün bir nesli anlatıp tek bir hayatın içinde geçen bütün gel gitleri gösteriyor.

En ünlü roman-fleuve Marcel Proust'un Kayıp Zamanın İzinde'si, ama böylesi kitaplar sıklıkla karşılaşılan türden kitaplar değil. Esas anlamıyla, günümüzde bırakın bin sayfayı, birkaç yüz sayfayı geçen romanlara nadiren rastlanıyor. Ancak, tıpkı yüzyıl önce Proust'un yaptığı gibi, Norveçli yazar Karl Ove Knausgaard da hayatta olmanın getirdiği bütün karmaşayı ve zevki, tahmin ettiğimden daha yoğun ve dürüst bir şekilde ifade eden uzun, aşırı ve cansıkıcı roman-fleuve'dan nasibini aldı.

Kavgam serisinin ilk kitabı 2012'de yayımlandı ve okumaktan benim kadar zevk alanlar ikinci cildin çıkmasını sabırsızlıkla bekliyorlardı. İki kitap da şüphesiz daha büyük bir eserin parçası, fakat her ikisi de birbirinden farklı duygusal alanları çarpıcı bir şekilde kaplamakta. İlk kitap anlatıcının babasının ölümünü anlatırken, ikinci kitap Knausgaard'ın karısıyla nasıl tanıştığını, üç çocuğunun doğumunu anlatıyor ve bir şeyi yerine getirmiş olmanın verdiği hafiflik ve umutla ifade kazanıyor.

Knausgaard, karşı konulması güç bir duygusal yükle yazılarını kaleme alıyor. Başka yazarlar kendilerini savunmak amaçlı nasıl ironiye baş vuruyorlarsa, o kendisini çok daha acımasızca açığa vuruyor. Çocuklarını ve ailesini sarsıcı bir hamlıkla kaleme alıyor. Proust'un cümleleri üslubundan ötürü derhal alıntılanabilecekken Knausgaard'ın cümlelerinde üsluptan neredeyse eser yok. Kavgam serisi şimdiye kadar okuduklarımın neredeyse hepsinden ayrışıyor. Knausgaard sınır tanımıyor.

John Freeman: Kavgam'ın beşinci cildi hızla yazılıp aslında beş yıl önce yayımlanmıştı.

Karl Ove Knausgaard: Evet.

JF: Şimdi evinizden kilometrelerce uzakta Japonya'dasınız, hızla geçen bir zamanı hatırlatıyor. Merak ettiğim şey, bu kitapları yazarken ve beşinci cilde geldiğinizde neler hissettiğiniz. Nasıl bir durumdaydınız, zihinsel olarak.

KOK: Evet. Aslında en son kitabı sekiz haftada yazdım. Bu inanılması güç bir hız, çünkü kitap 500 sayfadan daha fazla. Yaptığım tek şeyin, nasıl denir, ayakta kalmak olduğu söylenebilir. Düşünebildiğim tek şey buydu. Sanırım bazı günler 15, 20 sayfaya kadar çıktım. Yaptığım tek şey, ayakta kalıp yazmaktı. Tıpkı fiziksel bir aktivite gibi. Ailemi bir haftalığına başka bir yere gönderdim, o hafta gece gündüz çalıştım.

JF: ;Herhangi bir uyarıcı ilaç aldınız mı?

KOK: Hayır, almadım. Sadece kahve ve sigara. Ancak bu uzun mu uzun bir yazma sürecinin sonunda oldu. Bir sonraki kitap tamamen yerle bir olmuştu. Dolayısıyla çok ama çok basit bir yapısı var kitabın: şehre gelmek, orada yaşamak ve orayı terk etmek – bütün yapı bundan ibaret. Aslında tek bir anlatı, benim ve kardeşimin. O zamandan bu yana bir daha okumadım, bu yüzden içinde neler olduğunu gerçekten bilmiyorum. Ama 20 yaşında yazmış olmayı istediğim kitap olduğu hissi vardı içimde. Ancak 20 yıl sonra yazabildim.

JF: Kitabı okuyup bir zamanlar kötü bir yazar olduğunuzu fark etmek gerçekten şaşırtıcı.

KOK: [gülüyor] Evet.

JF: Öğretmenleriniz de böyle söylemişti.

KOK: Evet, söylediler.

JF: Peki, Jon Fosse öğretmen olarak nasıldı?

KOK: Çok gergin, çok utangaç ama yorum yaparken agresif birisiydi. Ama yine de güven verirdi. Uzlaşma yoktu. Ondan öğrendiğim işte buydu. Ki hiç uygulamadım, ama biliyordum: uzlaşma yok. [Fosse için] yalnızca kitap ve kitabın kalitesi önemliydi. Onun için çok satmış olmak ya da onun gibi şeyler önemli değildi. Sanırım 20 yaşından bu yana yaptığı bu ve şu anda da buna devam ediyor. Bozulmadı ve öğrettiği şey de buydu.

JF: Sizce öğretmenler söylediklerinden çok yaptıklarıyla örnek olarak mı daha çok şey öğretirler?

KOK: Kesinlikle evet.

JF: Peki yazı yazmanın öğretilebileceğini düşünüyor musunuz?

KOK: Hayır. Kendi başınıza öğrenmeniz gereliyor. Oyun oynamak gibi işte. Kendi yolunuzu bulmanız gerekiyor. Yani hayır, öğretilebilecek bir şey değil. Ama öğretebileceğiniz daha birçok şey var, [Fosse]nin yaptıkları gibi örneğin.

JF: Artık gençlik zamanlarını geride bıraktığınız bir noktada gençlik konusunda bir şeyler yazmanın getirileri nelerdir? Öyle ki başarısızlığa uğramakla gelişen becerilerden başka metni ilerleten daha neler var?

KOK: Ne türden şeyler… olduğunu soruyorsunuz… Evet. [uzun bir duraksama] Bilmem. Bunun gerçekten, gerçekten kasvetli bir kitap olmasını istedim, çünkü hayatımın o dönemi berbattı. Sanki hiç umut yokmuş gibiydi. Umuda dair bir şey göremiyordum. Ama kitapta yine de belli bir oranda romantik yaklaşım da var… haberiniz olmaksızın özgür olduğunuzu kutlamanız gibi. Kitapta sevmediğim şey de bu. Bu anlamda doğru değil.

JF: Başa çıkabildiniz.

KOK: Evet. O dönemde hasret kaldığım bir şey vardı ve bu hasret sanıyorum kitabı döndüren mekanizma. Onu yazmamın nedeni. Benim bu kitabı, bu kitapları -çocuk kitabı, üçüncü, dördüncü, beşinci – yazmak rol yapmak gibiydi. O kişi olup olacakları bilmiyormuş gibi yazmaya çalıştım. Bu da başka türlü bir kısıtlama.

JF: Benim için [kitaplar arasında] en komik olanıydı.

KOK: Evet öyle. Yazmak da çok eğlenceliydi.

JF: Komikti çünkü bu altından kalktığınız kasvetli dönemlerin siz içindeyken korkunç olduğunu fark ediyorsunuz, ama 20 yıl sonrasında komedi oluyor.

KOK: Evet.

JF: Bazı açılardan bakıldığından dördüncü ve beşinci kitaplar başarısızlıkla alakalı gibi. Cinsel anlamda başarısızlık ve ardından bir çeşit sanatsal başarısızlık.

KOK: Evet. Doğrudur.

JF: Her ikisinin de benzer bir yapısı var. Dosdoğru yazılmışlar gibi. Daha yaşlı zamanların getirdiği bilinç halinden süzülmemişler.

KOK: Evet, çok yalın ve açık, bu yüzden bu kadar hızlı bir şekilde yazabildim.

JF: Aklıma gelenlerden en çok… Kerouac'ı anımsattı bana biraz.

KOK: Evet.

JF: Arkadaşlarıyla kitapları, yazmak hakkındaki kitapları ve Yolda ve Zen Kaçıkları.

KOK: O zamanlar okuduğum kitaplar bunlardı, o yaşlarda okuduğum.

JF: Öyle görünüyor.

KOK: Ve sevdiğim şeyleri. Bu yüzden edebiyatı, bu kitapları seviyorum.

JF: O dönemde en sevdiğiniz öğretmeniniz kimdi? Jon Fosse haricinde.

KOK: Gerçek anlamda öğretmen olarak mı?

JF: Evet.

KOK: Sadece o oldu.

JF: Sırf anlatı amacıyla çıkardığınız insanlar oldu mu?

KOK: Öğretmenlerden olmadı, hayır.

JF: Yani sekiz haftalık [yazma] sürecine girip ailenizi bir haftalığına başka bir yere gönderdiniz. Tutukluk yaşadığınız bir an oldu mu? Ya da durduğunuz? Demek istediğim, çok da uzun bir duraksama yaşamış olamazsınız.

KOK: Hayır, durdum… Bu kitaptan sonra ne yapacağımı tamamen bilemez oldum ve berbat bir kitap yazdım. Zaten atmak zorunda kaldım kitabı ve bir yıl sonra altıncı kitabı yazdım. Yani bu masum kitapların sonuncusuydu; yazmaya çalıştım ve tekrar edip durdum, korkunçtu. Sahteydi. Ama bu kitap öyle değil. Sahte olmayan kitapların sonuncusu oldu.

JF: Anlamadığımdan soruyorum, yayım düzenini bilmediğimden ama, sen bunu yazarken birinci ya da ikinci kitap çıkmış mıydı?

KOK: Öncesinde yalnızca birinci ve ikinci kitapları yazmıştım, sonra birinci kitabı yayımladığımda üçüncüyü yazıyordum. Ardından üçüncü kitap çıktı ve ben dördüncü kitabı yazdım. Dördüncü kitap yayım aşamasındaydı beşinciyi yazarken – bitmiş metinle gerçek basım arasında birkaç haftada.

JF: Yani sizi etkileyecek ya da basın ve ilginizi dağıtacak şeyleri dışarıda bırakmanızı sağlayacak iyi bir düzeniniz olmalı.

KOK: Evet var. Vardı. Ancak bu, projeyi çabucak, bir yıl içinde tamamlamanın bir parçasıydı. Bunun çok faydasını gördüm, yani bir bitiş tarihi olmasının, böylece yapmak zorunda kaldım. Bir günde yazdıklarımı hesaplayabiliyordum ve yapabiliyordum.

JF: Hatırlıyor musunuz kaç sayfa oluyordu günde?

KOK: Hayır, ama beşinci kitapta bazı günler 20'ydi. Sanırım en fazlası da bu oldu. En azından fiziksel olarak benim bundan daha fazlasını yapabilmem imkansız. İşte. Oldukça yoğun ve zordu ama yine de eğlenceliydi.

JF: Hiç… yani, gençlik ve başarısızlıklarla ilgili yazıyorsunuz ama aynı zamanda zevk almaktan, keşfetmekten ve özlemlerden de söz ediyorsunuz. Bu hisleri yeniden deneyimleyebilmenizi sağlayacak bir şeyler olmalı kullandığınız. Siz de biliyorsunuz, orta yaşlarda yaşanılan en derim uçurumlardan biri de bu. Zevk alma kapasitesi. Bunların [kitapları yazmanın] tedavi edici olmadığını söylüyorsunuz… Ama kitaptan aldığınız, o zaman ya da bugün için bile olabilir, ve sizin, “bu olanları hala hayal edebiliyorum ve artık çok uzaklarda değiller,” dediğiniz bir şeyler var mı kitaptan?

KOK: Bence bu kitaplar bütün bu davaları kapatmanın bir yoluydu. İngilizce çevirisini elime aldığımda hatırlayamadığım o kadar çok şey olduğunu gördüm ki. İlk olarak, onu ben yazmıştım, ikincisi kaleme aldığım anıları artık hatırlayamıyordum. Sanki tamamen kaybolmuşlardı. Çok tuhaftı.

JF: Birkaç günlüğüne Japonya'dasınız; başka muhabirlerden farklı olarak Japon muhabirlerin sorduğu bir şeyler oldu mu?

KOK: Sorular hemen hemen birbiriyle aynı.

JF: Gerçekten mi? Her yerde mi?

KOK: Evet, gerçekten.

JF: En azından rahatlatıcı bunu duymak.

KOK: Japonya'nın biraz daha farklı olabileceğini bekliyordum. Ama göreceğiz.

Kavgam'ı okumak, her insanın aslında birçok cildi olan bir kitap olduğu fikriyle yüzleşmem anlamına geliyor benim için, aynı tüden ilgi uyanduran ve yoğunluk barındıran bir kitap, aynı derecede güzellikle dolu bir kitap. Ancak bunu gerçek Karl Ove'la ya da herhangi bir insanla konuşmaksızın anlayamazsınız. Fakat yazmak, bunu açığa çıkaran bir gerçek. Ve onun yazıları benim için bir anlamda keşif özelliği taşıyor. Herhangi bir şeyin, her şeyin yazıya dönüşebileceğini gösterdi bana. Hiçbir şeyin kaleme alınmayacak kadar utanç verici olmadığını. Hiçbir şeyin kaleme alınamayacak kadar karmaşık olmadığını… Ona bu konuda teşekkür etmek istiyorum. Benim için gerçek anlamda bir armağan oldu. (…)

Bir yazar hakkında söylenebilecek en sıkıcı ama mantıklı şey, onun yalan yoluyla gerçekleri söylediğidir... Her ne kadar klişe olsa da esasında doğru. Ancak normal, mutlu insanlar bunu yapmazlar, yazmazlar. Gerçeği dile getirmek için yalan söylemezler. Kardeşim de, annem de yapmaz bunu… Yaşadıkları hayatı anlatma gereği duymazlar, yaşadıklarından. Karl Ove'un yaptığı şey, yazmanın getirdiği utancı ve gururu, her ikisini de aynı anda ortaya koyması. Kavgam'daki asıl kavga bütün bunları bütün olarak yazmak…. Bunlar Dostoyeski'nin de dile getirdiği….. Ancak her ikisi de bunu kendi dilleriyle aktardılar…. Platon'un da yaptığı buydu: gölgelere değil şeylerin kendisine odaklanmak...